ارتقای شغلی به معنای بالا رفتن درجه یک کارمند در یک سازمان، مجموعه، شرکت یا اداره است که سبب می‌شود آن کارمند به درجه بالاتر صعود کند. این ارتقای شغلی سبب می‌شود حقوق کارمند افزایش پیدا کند، موقعیت او در سازمان تغییر کرده و بالاتر برود. همچنین مسئولیت‌هایش دچار تغییر شوند و مزایای این‌چنینی برای او به همراه دارد. دستیابی به ارتقای شغلی سبب می‌شود کارمندان انگیزه بیشتری برای کار کردن در سازمان داشته باشند. در این مطلب جنبه‌های مختلف ارتقای شغلی در سازمان بررسی شده است.
آمادگی برای ارتقای شغلی
ارتقای شغلی امری فردی است؛ یعنی کسی که بیشترین تأثیر را در این امر دارد خود کارمند است که با تلاش‌های خود سبب می‌شود تغییراتی در شغلش ایجاد شود و اگر شغل خود را به نحو احسن انجام دهد، تمام مهارت‌های خود را به کار ببندد تا در شغلش پیشرفت کند، مسئولیت‌های اضافی به عهده بگیرد، کارها را به‌خوبی تکمیل کند و بتواند تأثیر بسیار خوبی بر سازمان داشته باشد، می‌تواند انتظار این ارتقا را داشته باشد.
این شخص باید در ویژگی‌های شخصیتی خود نقاط قوتی داشته باشد که به او برای این امر کمک کند. کارمندانی که می‌توانند اعتماد مافوق خود را جلب کنند، برای ارتقای شغلی آماده می‌شوند. یکی از راحت‌ترین روش‌های متقاعد کردن دیگران برای ارتقای شغلی این است که به آن‌ها اطمینان دهید می‌توانید از پس کارها به‌خوبی بربیایید. ارائه تصویری روشن و شفاف از عملکرد خود در سازمان به مافوق خود سبب می‌شود او بتواند عملکرد شما را بهتر ارزیابی کند و پس از این ارزیابی دقیق، تشخیص دهد که آیا امکان ارتقای شغلی در سازمان برای شما وجود دارد یا خیر.
[irp posts=”12156″ ]
از دیگر آماده‌سازی‌ها برای ارتقای شغلی در سازمان این است که در انجام وظایفی که در هر سمتی هستید و به شما محول شده‌اند، فرد تمام‌کننده باشید. مسئولیت‌ها و پروژه‌های خود را به‌درستی انجام دهید و آن‌ها را تکمیل کنید تا مهارت و شایستگی شما به تمام افرادی که با شما در سازمان مشغول به کار هستند اثبات شود. نگرش مثبت و خوش‌بینانه، حفظ روحیه و توان کاری شما را تقویت می‌کند و می‌توانید با چالش‌ها راحت‌تر روبه‌رو شوید و مشکلات خود را حل کنید. این مسئله توانایی شما را به دیگران اثبات می‌کند.
روحیه کار تیمی و توانایی کمک کردن به دیگران نیز از دیگر نکات مهمی است که باید به آن‌ها توجه داشته باشید. اگر تعامل صحیحی با همکاران خود داشته باشید، در تمام فعالیت‌های سازمان مشارکت فعال داشته باشید و بتوانید حس تعهد و همکاری را در دیگران ایجاد کنید، می‌توانید به ارتقای شغلی خود امیدوار باشید. ارتباط داشتن، شور و اشتیاق و انگیزه کافی نیز در این راه به شما کمک می‌کند. تعهد، تفکر خلاقانه و نوآورانه، منحصربه‌فرد بودن، همه و همه از خصوصیاتی است که برای دستیابی به جایگاه بهتر در شغل خود به آن‌ها نیاز دارید.
اهمیت ارتقای شغلی در سازمان
اگر کارمندان در سازمان ارتقای شغلی پیدا کنند، وضعیت و مسیر شغلی آن‌ها بهبود پیدا می‌کند. تأثیرات مثبت و سازنده‌ای در روحیه آن‌ها دارد، سبب ایجاد تغییرات مثبت و سازنده در سازمان می‌شود و مزایا و منافعی دارد که برای کارمندان، کارفرما و سازمان قابل چشم‌پوشی نیست. ارتقای شغلی کارمندان سازمان سبب می‌شود بهره‌وری بالاتری داشته باشند، عملکرد آن‌ها در سازمان بهتر شود و با فراهم شدن زمینه‌های این ارتقا، بهره‌وری سازمان نیز با سرعت بیشتر و به‌راحتی تسهیل شود.
از مهم‌ترین دستاوردهای ارتقای شغلی این است که کارمندان انگیزه مضاعف برای انجام فعالیت‌های روزمره و وظایف خود خواهند داشت. کارهایی را که به آن‌ها محول می‌شود به نحو احسن، با انگیزه و وفاداری انجام می‌دهند. هم‌زمان نیز حس تعلق به سیستم و وفاداری به سازمان در کارمندان تقویت می‌شود. ارتقای شغلی در سازمان سبب می‌شود کارمندان بالیاقت، شایسته و ماهر، ثبات و موفقیت بهتری را در سازمان تجربه کنند و با ارتقای شغلی خود و عملکرد عالی بتوانند باعث موفقیت سازمان شوند.
[irp posts=”9232″ ]
ارتقای شغلی سبب ایجاد روحیه رقابتی سالم در محیط می‌شود. کارمندان در این فضا روحیه رقابتی خود را حفظ می‌کنند که یک محرک عالی و قدرتمند برای کار بیشتر و باکیفیت‌تر است و به بهره‌وری سازمان کمک می‌کند. این ارتقا در سازمان سبب می‌شود کارمندان حس خوشایندی داشته باشند و رضایت شغلی را در هر سمتی که هستند تجربه کنند.
مسیر ارتقای شغلی کارکنان در سازمان
مسیر پیشرفت و ارتقای شغلی را می‌توان تلاشی سازمان‌یافته و برنامه‌ریزی‌شده دانست که شامل فرایندها و فعالیت‌های ساختارمندی است که نتیجه آن سبب می‌شود مسیر پیشرفت شغلی کارمندان ترسیم شود و فرایندی حاصل از تعامل کارمندان با سازمان خود خواهد بود. درحقیقت می‌توان گفت توالی شغلی در طول زندگی کاری هر کارمند در سازمان به‌وسیله مسیر پیشرفت شغلی او مشخص می‌شود.
وظیفه اصلی برنامه‌ریزی و تنظیم مسیر ارتقای شغلی به عهده سازمان است، اما بدون مشارکت فعال و سازنده تک‌تک کارمندان، این مسیر قابل دستیابی نیست. مزایای برنامه‌ریزی مسیر ارتقای شغلی بر هیچ مدیری پوشیده نیست، اما برخی مدیران منابع انسانی مخالفت‌هایی با این امر دارند. از نظر آن‌ها موانعی وجود دارد که سبب می‌شود مدیران انگیزه‌ای برای ایجاد مسیر پیشرفت شغلی کارمندان در سازمان نداشته باشند. آن‌ها تشخیص می‌دهند که نمی‌توانند هر کارمندی را ارتقا دهند و به این فکر می‌کنند که اگر کارمندان در مسیر شغلی برای سازمان مفید نباشند، آنگاه چه ضررهایی برای سیستم خواهند داشت.
برخی از آن‌ها این برنامه را مفید می‌دانند، اما اجرایی نمی‌دانند. حتی ممکن است این ترس در آن‌ها وجود داشته باشد که کارمندان پس از ارتقا جذب سازمان‌های دیگر شوند و شغل خود را ترک کنند و سیستم دچار فرسایش شود. با وجود تمام این موانعی که گفته شد و در طراحی مسیر ارتقای شغلی در سازمان وجود دارند، این مهم همیشه قابل دستیابی است.
هدف توسعه مسیر شغلی ارتقا کارمندان داخلی سبب می‌شود که آن‌ها متعهدتر و وفادارتر به سیستم باقی بمانند، انگیزه و روحیه آن‌ها حفظ شود، فرسایش در سیستم کاهش پیدا کند و آن‌ها به‌راحتی شغل خود را ترک نکنند. همچنین سازمان برای کارمندان داخلی دارای جذابیت‌هایی باشد و بتواند به جذب افراد دیگر در آینده نیز کمک کند. به این طریق به بزرگ‌ترشدن، رشد و پیشرفت سازمان کمک می‌کند.
مزایای ارتقای شغلی در سازمان
ارتقای شغلی کارمندان در سازمان مزایایی را نیز برای کارمندان به همراه دارد که باعث می‌شود به فکر ارتقای شغلی باشند.
- برآورده‌سازی انتظارات کارمندان: از مزایای اصلی ارتقای شغلی برای کارمندان این است که انتظارات آن‌ها با این ارتقا برآورده می‌شود. وقتی کارمندی به درجاتی از ترفیع دست پیدا می‌کند، آن را نتیجه تلاش خود می‌داند. کارمندی که سخت‌کوش است و برای افزایش سطح مهارت و بازدهی خود و تیم وقت می‌گذارد، انتظار دارد پاداشی برای این کار دریافت کند. وقتی کارفرما این انتظار را برآورده نمی‌کند، کارمند انگیزه خود را نیز از دست می‌دهد و حتی ممکن است به فکر ترک سازمان و پیدا کردن شغل دیگری باشد؛ بنابراین با ارتقا می‌توان کارمندها را راضی نگه داشت.
- کاهش فرسودگی شغلی: وقتی کارمندان ارتقای شغلی در سازمان پیدا می‌کنند، این ارتقا شامل افزایش حقوق نیز می‌شود و همان‌طور که می‌دانید، انگیزه مالی بزرگ‌ترین انگیزه برای هر کارمندی در هر سیستمی به شمار می‌رود. این انگیزه‌ها فرسودگی شغلی را کاهش می‌دهد. در یک نظرسنجی معلوم شده است ۳۵ درصد از کارمندان به‌دلیل عدم افزایش حقوق شغل خود را در یک سال ترک کرده‌اند. وقتی فرسایش کارمندان اتفاق بیفتد، روی بهره‌وری کارمندان و درنتیجه سازمان تأثیر منفی می‌گذارد، اما زمانی که ترفیع منصفانه و با تشویق‌های منظم صورت بگیرد، این فرسایش کاهش پیدا می‌کند و اثرات منفی آن بر سازمان از بین می‌رود.
- افزایش انگیزه و بهره‌وری: کارمندان برای پیشرفت شغلی و حفظ روحیه خود به ارتقا نیاز دارند. وقتی کارمندان فرصت رشد پیدا کنند، دارای تعهد بیشتری به شرکت می‌شوند و دچار انگیزه می‌شوند که بهره‌وری بالاتری برای کل سیستم به همراه دارد. ترفیع و افزایش حقوق سبب می‌شود کارمندان انگیزه بسیار بالایی برای انجام وظایف محوله خود داشته باشند و بهره‌وری آن‌ها افزایش پیدا می‌کند. این افزایش بهره‌وری به اهداف و مأموریت‌های کلی سازمان منفعت می‌رساند. راضی نگه‌داشتن و با انگیزه نگه‌داشتن کارمندان باید در رأس امور سازمان قرار گیرد.
- مقرون به صرفه‌تر در استخدام کارمندان جدید در سازمان: اینکه سازمانی بتواند کارمندان حال حاضر خود را ارتقا دهد و به آن‌ها افزایش حقوق دهد، برای سازمان هزینه‌های کمتری نسبت به استخدام کارمندان جدید در بر خواهد داشت. وال استریت ژورنال، مطالعه‌ای انجام داده که نشان داده است شرکت‌ها به‌جای ارتقای داخلی ۲۰ درصد بیشتر برای یک استخدام جدید باید هزینه پرداخت کنند؛ بنابراین این نوع اقدامات باعث می‌شود هزینه‌های کمتری به سازمان محول شود. افزایش اندک اما منصفانه حقوق کارمندان فعلی می‌تواند برای سازمان در طولانی‌مدت از نظر اقتصادی بسیار به‌صرفه‌تر باشد.
- رشد شغلی در سازمان: ارتقای شغلی در سازمان برای کارمندان مسیر حیاتی شغلی را تعیین و رشد فردی آن‌ها را تسهیل می‌کند. نبود پیشرفت شغلی سبب می‌شود در سازمان یا سیستم فرسایش‌هایی ایجاد شود. دغدغه اصلی تمام کارمندان در سراسر دنیا این است که در شغل خود پیشرفت کنند. این پیشرفت و رشد شغلی سبب می‌شود کارمندان انگیزه بیشتری داشته باشند و ترفیع خود را بخشی طبیعی از رشد شغل و کل سازمان بدانند. در مقابل بی‌انگیزگی و اینکه کارمندان احساس کنند دیگر جایی برای رشد در سازمان ندارند، سبب می‌شود به‌راحتی سازمان را ترک کنند. زمانی که کارمندان خوب سازمان را ترک کنند، رشد و پیشرفت سازمان کندتر می‌شود.
- نیاز به مدیریت: اینکه کارمندان سازمان، ارتقای شغلی پیدا کنند، در اغلب موارد مسئولیت‌هایی جدید نیز با خود به همراه می‌آورد. یکی از این مسئولیت‌ها نیاز به مدیریت یکی از کارمندان است. مدیریت عاملی کلیدی در ایجاد رضایت کارمندان است و به رشد آن‌ها کمک می‌کند. همچنین به کل سیستم و سازمان نظم و یکپارچگی می‌بخشد و از هرج و مرج و تک‌روی‌های فردی مخالف با اهداف سازمان نیز به طرز چشمگیری جلوگیری خواهد کرد. مدیر توانمند می‌تواند مسائل و مشکلات را بررسی کند و راهکارهایی برای حل آن‌ها ارائه دهد. همچنین تمام کارمندان را در مسیر دستیابی به اهداف سازمان به‌خوبی هدایت کند.
- پاداش و شناخت: ارتقای کارمندان در سازمان عنصری حیاتی در برنامه پاداش و شناخت آن سازمان است. بسیاری از کارمندان به‌دلیل شناخته نبودن پاداش، سازمان خود را ترک می‌کنند و این سبب می‌شود مشارکت و انگیزه کارمندان نیز بسیار کاهش پیدا کند. وقتی پتانسیل رشد برای موقعیت یک کارمند در مجموعه وجود دارد، درصورت ارتقا نیافتن به‌راحتی سازمان را ترک می‌کند؛ بنابراین باید کارمندان از پاداش فعالیت‌های صحیح خود شناخت کافی و آگاهی داشته باشند.
انواع ارتقای شغلی در سازمان
ارتقای شغلی در سازمان می‌تواند انواع مختلفی داشته باشد که به‌واسطه فعالیت‌های شما نوع آن تعیین می‌شود. در ادامه انواع ارتقای شغلی در سازمان را معرفی خواهیم کرد.
- ارتقای افقی: در این نوع ارتقای شغلی با افزایش حقوق، به کارمندان پاداش‌هایی داده می‌شود و مسئولیت‌های آن‌ها یا تغییر کمی می‌کند یا بدون تغییر باقی می‌ماند. به‌عنوان درجه‌بندی بالاتر برای یک کارمند، این ارتقا در نظر گرفته می‌شود؛ مثلاً در بخش آموزش یک استاد یا مدرس به استاد یا مدرس ارشد تبدیل می‌شود.
- ارتقای عمودی: ارتقای شغلی عمودی همان حرکت رو به بالای کارمندان با تغییر در مهارت‌ها و تجربه آن‌هاست. با این ارتقا، حقوق آن‌ها تغییر می‌کند، مسئولیت‌ها، وظایف و مزایایی که شامل آن‌ها می‌شود نیز تغییر پیدا خواهد کرد؛ مثلاً در صنعت بازاریابی، ناظر بازاریابی به مدیر بازاریابی تبدیل می‌شود. این نوع ارتقا سبب می‌شود سمت تغییر کند؛ برای مثال سمت عملکردی به رئیس اجرایی تبدیل می‌شود که دو شغل کاملاً متفاوت از هم هستند.
- ارتقای خشک: در این نوع ارتقا که کارمندان تمایلی به آن ندارند، تنها مسئولیت‌های آن‌ها افزایش پیدا کرده و مزایایی برای آن‌ها به همراه ندارد.
- ارتقای آزاد: در این نوع ارتقا، اعضای تیم منتخب واجد شرایط ارتقا می‌شوند و سمتی برای آن‌ها در نظر گرفته می‌شود که بسته به شرایط می‌توانند آن را به دست بیاورند.
همچنین می‌توان انواع زیر را براساس موقعیت کارمندان و سازمان تعریف کرد:
- ارتقای شغلی براساس زمان: در این مدل از ارتقا، موقعیت شغلی شخص کارمند پس از چند سال و بدون هیچ فعالیت خاص و ویژه‌ای یا رقابت با سایر کارمندان ارتقا پیدا می‌کند. کارمندان باتجربه می‌توانند پس از چند سال این مدل ارتقا را تجربه کنند.
- ارتقا به‌دلیل موفقیت در انجام وظایف محوله و کسب دستاوردهای ویژه: در این نوع از ارتقا، کارمندان در سازمان می‌توانند بدون رقابت خاصی و تنها با افزایش ظرفیت و توان کاری خود در انجام وظایفی که به آن‌ها محول شده است، به نتایج درخشان و دستاوردهای حرفه‌ای دست پیدا کنند و بتوانند به ارتقای شغلی در سازمان برسند.
- ارتقا به‌دلیل قبول مسئولیت‌های اضافه در برابر وظایف خود: کارمندانی که وظایف بیشتر و مسئولیت‌هایی بیشتر از وظایف خود را در سازمان می‌پذیرند، می‌توانند به‌راحتی در مسیر ارتقای شغلی در سازمان قرار بگیرند.
- ارتقا براساس اقتضائات سازمان: در برخی موارد دیده شده است بدون رقابت یا حتی بدون هیچ اقدام خاصی و تنها با ایجاد موقعیت یا شرایطی که براساس سیاست کلی سازمان و اقتضائات سازمانی برنامه‌ریزی شده است، کارمندان به ارتقای شغلی دست پیدا می‌کنند.
- ارتقای شغلی در سازمان براساس شایستگی: افرادی که لیاقت و شایستگی ارتقا را داشته یا مهارت‌های خاصی دارند، به این نوع ارتقا دست پیدا می‌کنند. این مدل از ارتقا رقابتی است.
- ارتقای شغلی به علت ارشد بودن: بعضی سازمان‌ها یک سری شرایط و صلاحیت‌ها را برای ارشد شدن بعضی کارمندان تعیین می‌کنند و ارتقا را براساس ارشدیت انجام می‌دهند.
عوامل مؤثر بر ارتقای شغلی کارکنان در سازمان
عوامل متعددی بر ارتقای شغلی کارمندان تأثیر می‌گذارند. این عوامل ممکن است در سازمان‌های مختلف تفاوت‌های جزئی با هم داشته باشد، اما اصل کلی آن در همه مشاغل و سازمان‌ها یکسان است. از جمله این عوامل این است که کارمندانی ارتقای شغلی پیدا می‌کنند که:
- ارزش بیشتری برای کار خود قائل باشند.
- به کارمندانی که ارتقا پیدا کرده‌اند، توجه و از آن‌ها الگوبرداری می‌کنند.
- در محل کار خود مورد توجه قرار می‌گیرند.
- مهارت‌های رهبری دارند و آن‌ها را به‌خوبی در معرض نمایش قرار می‌دهند.
- دارای انگیزه درونی هستند و از محیط نیز انگیزه‌هایی دریافت می‌کنند.
- به‌طور مداوم از کارفرمای خود بازخورد می‌خواهند.
- مشکلات کاری و محیطی خود را شناسایی و رفع می‌کنند.
- در سازمان حضور مثبت و مؤثر پیدا می‌کنند.
- دارای وجدان کاری و اخلاق کاری هستند.
سخن پایانی
در این مقاله با مفهوم ارتقای شغلی در سازمان، اهمیت آن، عوامل مؤثر بر آن، انواع ارتقای شغلی در سازمان، نحوه آمادگی برای کسب ارتقای شغلی در یک سازمان، مسیر ارتقا شغلی و مزایایی که ارتقای شغلی برای کارمندان و سازمان در بر دارد آشنا شدید. ارتقای شغلی می‌تواند همراه با انگیزه‌های مالی، مهم‌ترین عامل برای رشد و پیشرفت کارمندان و به‌دنبال آن سازمان باشد. سازمانی که به‌دنبال پیشرفت همه‌جانبه است، ابتدا باید این کار را از ارتقای شغلی کارمندان خود آغاز کند که هریک از آن‌ها می‌توانند به‌طور فردی به رشد و پیشرفت سازمان کمک کنند
