فرسودگی شغلی چیست؟
فرسودگی شغلی در چند دهه گذشته بین متخصصان صنعت مورد بحث قرار گرفته است و سازمان بهداشت جهانی (WHO) در سال 2019 مفهوم فرسودگی شغلی را به عنوان سندرمی که از یک پدیده شغلی ناشی می‌شود، تعریف می‌کند. این فرسودگی منجر به خستگی جسمانی در پایان روز کاری و همچنین بدبینی و دوری از همکاران و مشتریان می‌شود. فرسودگی شغلی کارمندان را می‌توان با نارضایتی شدید از کار و عدم اطمینان در مورد چگونگی بهبود و پیشرفت در حرفه خود تعریف کرد.
در ادامه با معرفی فرسودگی شغلی و راهکارهای مقابله با این مشکل همراه نانوواچ باشید.
سندرم فرسودگی شغلی
این سندرم توسط روانشناس آمریکایی هربرت فرودنبرگر در دهه 1970 تعریف شد. متخصصان پزشکی که از کار خستگی‌ناپذیر خود احساس درماندگی می‌کردند، برای اولین بار این اصطلاح را برای وضعیت روحی خود بیان کردند و این حالت بعدها با خستگی و ناتوانی در کنار آمدن با وظایف روزانه تکمیل شد. فرسودگی شغلی می‌تواند بر وضعیت روحی، جسمی و عاطفی فرد تأثیر بگذارد.
احساس فرسودگی شغلی کارمندان معمولا زمانی اتفاق می‌افتد که افراد در محل کار، غرق شده و احساس می‌کنند دیگر نمی‌توانند با سختی‌های شغلی خود کنار بیایند. فرسودگی شغلی در سازمان معمولا به‌طور نامحسوسی در طول زمان رخ می‌دهد و به گونه‌ای بر کارمندان تأثیر می‌گذارد که تقریبا متوجه آن نمی‌شوند.
علل فرسودگی شغلی چیست؟
سازمان جهانی بهداشت، این وضعیت را یک سندرم «استرس مزمن محل کار است که با موفقیت مدیریت نشده است» در نظر می‌گیرد. در این زمینه در درجه اول، عوامل بیرونی ناشی از اختلال در محل کار عامل فرسودگی شغلی هستند. این‌ها علائم کلاسیک فرسودگی شغلی بوده و این خستگی عاطفی و فیزیکی منجر به نارضایتی شغلی و از دست دادن انگیزه افراد می‌شود.
موارد زیادی فرسودگی شغلی را ایجاد می‌کند که برای هر فردی به طور متفاوت رخ می‌دهد اما عوامل رایجی که منجر به فرسودگی شغلی در معامله‌گران و عوامل استرس‌زا در محل کار است، شامل موارد زیر می‌شود:
1_ احساس عدم کنترل و ناتوانی در تصمیم‌گیری در مورد برنامه یا حجم کاری.
2_ نداشتن اطمینان در مورد انتظارات خود و مدیر.
3_ فرهنگ کاری ضعیف، تاثیر نگرش و روحیه دیگر افراد و رئیسی که کارمندان را مدیریت می‌کند.
4_ عدم تعادل بین کار و زندگی.
5_ تعامل بالا با کار و درگیر شدن بیشازحد با شغل.
نشانه‌های هشداردهنده فرسودگی شغلی
علائم فرسودگی شغلی بسته به این که در کدام مرحله از فرسودگی شغلی قرار دارید، متفاوت خواهد بود. به‌طور کلی علائم و نشانه‌های فرسودگی شغلی کارکنان خود را با خستگی مزمن، بی‌خوابی، علائم فیزیکی مانند سردرد و معده درد، عصبانیت، گوشه‌گیری، تحریک‌پذیری، افسردگی و غیره نشان می‌دهد. سه علامت مانند خستگی، مسخ شخصیت و کاهش موفقیت شخصی نشانه‌هایی هستند که باید نسبت به آن‌ها آگاه بود.
- خستگی:
این خستگی هم از نظر روحی و هم از نظر جسمی شما را تحت تاثیر قرار می‌دهد و با خستگی مداوم، انرژی‌تان از بین می‌رود.
- مسخ شخصیت:
یک احساس بی‌تفاوتی که با بی‌حسی شروع می‌شود. برای مثال، ممکن است در کارهای درونی خود بدبین‌تر شوید یا توانایی برقراری ارتباط موثر با مردم را از دست بدهید.
- کاهش موفقیت/ عملکرد شخصی:
این حالت معمولا زمانی رخ می‌دهد که کارکنان، احساس می‌کنند توانایی لازم برای انجام کارشان را ندارند و از کارها دیگر لذت نمی‌برند و خلاقیت و تمرکزشان از بین می‌رود.
علائم همچنین ممکن است به‌صورت فیزیکی، احساسی یا رفتاری ظاهر شوند. علائم فیزیکی معمولا با احساس خستگی، مشکل در خواب، تغییر در اشتها و همچنین سردرد یا درد عضلانی مشخص می‌شود. نداشتن انگیزه و داشتن احساس شک و تردید به خود یا تنهایی از دیگر علایم احساسی فرسودگی شغلی کارکنان است. این سندروم باعث بروز رفتاری‌های مثل ایزوله‌سازی اجتماعی، عدم انجام مسئولیت‌های خود و در نهایت، فوران خشم ناشی از کار می‌شود.
[irp posts=”10061″ name=”آشنایی با راه‌های افزایش انگیزه کارکنان در سازمان”]
مراحل فرسودگی شغلی چیست؟
فرسودگی شغلی به‌صورت ناگهانی اتفاق نمی‌افتد و به مرور زمان افکار، احساسات و اعمال فرد را تحت تاثیر قرار می‌دهد. مراحل اولیه ممکن است خفیف باشد، اما در نهایت می‌توانند به یک عادت تبدیل شود که انجام وظایف شغلی را دشوار می‌کند.
مرحله ماه عسل
این مرحله با انرژی و خوش‌بینی همراه است و با شروع یک کار جدید، کارکنان احساس رضایتی را تجربه می‌کنند که به دوره‌هایی از بهره‌وری و توانایی و خلاقیت منجر می‌شود.
مرحله استرس
در نهایت، مرحله ماه عسل کاهش می‌یابد و مرحله استرس شروع می‌شود. یکی از دلایل کم کاری کارمندان نیز همین استرس می‌باشد. هرچند کارکنان هر لحظه استرس ندارند، اما مواقعی وجود دارد که استرس غالب می‌شود. شروع این مرحله با علائمی فیزیکی یا ذهنی آغاز می‌شود و افراد به‌راحتی تمرکز خود را از دست می‌دهند و هنگام انجام کارها بهره‌وری کمتری دارند. خستگی و تمایل شدید به خوابیدن یا لذت‌بردن از فعالیت‌های خارج از محل کار از نشانه‌های فیزیکی سندروم فرسودگی شغلی کارمندان است.
مرحله استرس مزمن
در این مرحله، کارمندان استرس شدیدی را تجربه کرده و با افزایش فشار، استرس مداوم بر فعالیت آن‌ها تأثیر می‌گذارد. احساس بی‌علاقگی، عدم تکمیل به موقع کار، دیر رسیدن به محل کار یا به تعویق انداختن کارها از نشانه‌های این مرحله است. از نظر اجتماعی، مکالمات عادی مربوط به کار برای کارمندان دشوار می‌شود. در موارد دیگر، ممکن است عصبانی شوند و با همکاران خود به مشکل بخورند. این احساسات ممکن است در خانه نیز ادامه داشته باشد و بر روابط با دوستان و خانواده نیز تأثیر بگذارد.
مرحله فرسودگی شغلی
در این مرحله، فرسودگی شغلی کارمندان دیگر قابل کنترل نیست و به یک وسواس در محل کار تبدیل می‌شود. گاهی‌اوقات، ممکن است احساس بی‌حسی کرده و دچار شک و تردید شوند که منجر به بروز علائم فیزیکی شدید شود، مانند سردردهای مزمن، مشکلات معده و مشکلات گوارشی و … که در نهایت دوستان و اعضای خانواده نیز متوجه تغییرات رفتار این افراد می‌شوند.
مرحله فرسودگی معمولی
اگر فرسودگی شغلی در سازمان کنترل نشود، بخشی از زندگی روزمره کارکنان را مختل می‌کند و در نهایت منجر به اضطراب یا افسردگی خواهد شد. همچنین خستگی ذهنی و جسمی مزمن که مانع از کارکردن می‌شود، از دیگر علایم این مرحله است که در صورت ادامه داشتن این حالت، ممکن است وضعیت شغلی به خطر بیفتد.
تاثیر فرسودگی شغلی بر کسب و کارها
فرسودگی شغلی موضوع کم‌اهمیتی نیست و مردم باید با چگونگی غلبه بر آن آشنا باشند. پیامدهای منفی بسیاری می‌تواند منجر به علائم فرسودگی شغلی و استرس شغلی شود و همه جنبه‌های زندگی یک فرد را تحت تأثیر قرار دهد. خستگی و فرسودگی شغلی بر سلامت جسمی و روانی فرد تأثیر می‌گذارد و در نتیجه، عملکرد شغلی او را با مشکل مواجهه می‌کند. موجب کاهش کیفیت کاری سازمان‌ها می‌شود و بر دیگر بخش‌ها نیز تأثیر می‌گذارد.
نظرسنجی شورای ملی هیدراسیون از 300 پزشک عمومی نشان می‌دهد که از هر 5 مراجعه به پزشک عمومی، 1 مورد با خستگی و خستگی مرتبط است. از نظر ذهنی، فرسودگی شغلی کارمندان منجر به سطوح بالایی از استرس و تحریک‌پذیری می‌شود که می‌تواند بر همکاران تأثیر بگذارد و یک محیط کاری بالقوه ناخوشایند ایجاد کند. خستگی همچنین می‌تواند نشان‌دهنده مشکلات سلامت روان کارمندان باشد که مقابل احساساتشان در حال مبارزه هستند. بنابراین مهم است که مدیران بتوانند این علائم را در اسرع وقت شناسایی کنند تا به کارکنان کمک کنند.
از هر 10 نفر 3 نفر به دلیل خستگی در محل کار تصادف کرده یا اشتباه جدی مرتکب شده‌اند. فرسودگی شغلی در سازمان نه تنها بر عملکرد فرد تأثیر می‌گذارد، بلکه می‌تواند باعث استرس شغلی و اضطراب شدید و همچنین خطر احتمالی آسیب فیزیکی در مشاغل خاص شود. به عنوان مثال، کارمندان در صنعت ساخت و ساز ممکن است دچار حوادث بالقوه شوند.
خستگی می‌تواند بر بهره‌وری و تمرکز در محل کار تأثیرگذار باشد. 59 درصد از مردم اعتراف کردند که خستگی باعث شده بازدهی آن‌ها در محل کار کمتر شود. بیش از 1 نفر از هر 10 نفر نیز اعتراف کرده‌اند که در محل کار چرت زده‌اند که باعث ازدست‌رفتن زمان و هزینه شرکت می‌شود. بنابراین، کمک به نیروی کار برای مبارزه با خستگی نه تنها برای تشویق عملکرد بهتر در کار، بلکه برای حمایت از سلامت و رفاه درازمدت کارمندان، باید در اولویت کارفرمایان قرار گیرد.
کارفرمایان می توانند با استفاده از دستگاه حضور و غیاب به تسریع فرایند نظارت و محاسبه منصفانه حقوق و پاداش بپردازند.
راه‌حل‌های فرسودگی شغلی
بهترین راه برای مقابله با فرسودگی شغلی، جلوگیری از وقوع آن در وهله اول است. مدیران در اولین قدم باید یک محیط باز و صادقانه ایجاد کنند تا نیروی کار آن‌ها بتواند در مورد تأثیر خستگی بر عملکرد خود صحبت کرده و در صورت نیاز کمک بخواهد. این کار نه تنها به بهره‌وری و حفظ کارکنان کمک کرده، بلکه محل کار را به یک محیط کاری مطلوب تبدیل می‌کند. اجرای استراتژی‌ها و آگاهی از سلامتی و رفاه همچنین به ایجاد گفتگو در مورد رفاه کارکنان کمک می‌کند و کارکنان را تشویق کرده تا به جای رنج کشیدن در سکوت، به‌صورت آشکار درباره این موضوعات صحبت کنند.
[irp posts=”8783″ name=”نگهداشت و حفظ نیروی انسانی + رویکردهایی برای دستیابی به آن”]
مدیران منابع انسانی باید کارکنانی را که از فرسودگی شغلی رنج می‌برند، شناسایی کنند و همچنین به کارمندان و مدیران به‌طور یکسان در مورد نحوه تشخیص فرسودگی شغلی آموزش دهند. روش‌ها و آموزش رهبری سازمانی می‌تواند به کاهش فرسودگی شغلی کمک کنند. همچنین یادگیری تشخیص علائم فرسودگی شغلی از طریق همکاری با کارکنان بسیار موثر است.
چگونه از فرسودگی شغلی بهبود پیدا کنیم؟
احتمالا فرسودگی شغلی آنقدر استرس‌زا است که به نظر می‌رسد راهکاری برای آن وجود ندارد. اما راه‌هایی وجود دارد که کارکنان می‌توانید همچنان از کار خود لذت ببرند. برای شروع، باید با خود صادق باشید و فرسودگی شغلی را تشخیص دهید. اگر خودتان متوجه مشکل نیستید و آن را انکار می‌کنید، حرکت رو به جلو دشوار خواهد بود.
اولین قدم مهم برای جلوگیری و مدیریت استرس شغلی این است که باور خود را نسبت به خود و توانایی‌هایتان افزایش دهید. گاهی‌اوقات حتی قبل از این که تصمیم بگیرید شغل خاصی را انتخاب کنید، آنچه را که از کار خود نیاز دارید، شناسایی کنید. تشخیص این مسئله که دقیقا چه چیزی از شغل خود نیاز دارید به شما کمک می‌کند تا با اطمینان در مورد آن تصمیم بگیرید.
یکی دیگر از روش‌های عالی برای جلوگیری از تمرکز بیشازحد بر روی کار، داشتن مراکز خلاقانه است. این راهکارها به شما این امکان را می‌دهند تا فشارهای کار را کاهش دهید. خود مراقبتی در جلوگیری از فرسودگی شغلی کارکنان موثر خواهد بود. آموزش در مورد کسب و کار و تلاقی آن با سلامت می‌تواند فرسودگی شغلی را شناسایی کرده و از آن جلوگیری کند.
اگر در شغل خود استرس دارید، برای درمان این مشکل واقع‌بین باشید. مسائلی که شما را آزار می‌دهد، شناسایی کنید و با برخی از بهترین افراد مانند یک درمانگر و یا دوستان و خانواده یا همکاران مشورت کنید. در طول روز کاری خود به‌طور منظم استراحت کنید، وقفه‌های استراحت به شما کمک می‌کند تا دوباره احساسات خود را بازیابی کنید. اگر احساس می‌کنید عصبانی یا بیشازحد استرس دارید، از محل دور شوید و کمی استراحت کنید.
استرس در مقابل فرسودگی شغلی
فرسودگی شغلی نباید با استرس اشتباه گرفته شود. استرس در اشکال مختلف با کار بیشازحد برای انجام دادن، مسئولیت‌های زیاد، ساعات زیادی صرف کارکردن قابل شناسایی است. فرسودگی شغلی زمانی اتفاق می‌افتد که شما احساس می‌کنید زمان کافی برای انجام کارها، انگیزه، انرژی و مراقبت کافی را ندارید.
برخی از علائم مرتبط با افسردگی، مانند خستگی و دشواری در انجام وظایف، می‌توانند به‌عنوان فرسودگی ظاهر شوند. در بیشتر موارد، فرسودگی شغلی مرتبط با کار است و بر زندگی روزمره فرد تأثیری ندارد. از سوی دیگر، افسردگی با احساس مداوم ناامیدی، بی‌ارزشی یا درماندگی بر هر جنبه از زندگی تأثیر می‌گذارد.
اگر عزت نفس ضعیف، انتظارات غیرواقع بینانه در محل کار دارید یا با عوامل استرس‌زا راحت نیستید، ممکن است در معرض خطر فرسودگی شغلی بیشتری قرار بگیرید. همچنین در‌صورتی که شغل شما به حجم کاری سنگین نیاز دارد، کمبود کارکنان، درگیری در محل کار و عدم حقوق و پاداش کافی منجر به فرسودگی شغلی می‌شود.
فرسودگی شغلی کارمندان امری رایج تلقی شده و برای پیشگیری یا درمان فرسودگی شغلی توصیه می‌شود، شغلی داشته باشید که به نظر شما رضایت‌بخش و سرگرم‌کننده است. اگر با فرسودگی شغلی دست و پنجه نرم می‌کنید، از پزشک خود بخواهید که شما را به یک روانکاو معرفی کند. آن‌ها می توانند به شما کمک کنند تا استراتژی‌های مقابله‌ای را برای یافتن یک رسانه شاد با کار خود ایجاد کنید.
