تا چند سال قبل، کار کردن به معنای این بود که یک فرد به مدت 8 ساعت در 5 الی 6 روز کاری باید در محل کار خود حاضر می‌شد. اما با ایجاد پاندمی کرونا، بسیاری از کسب‌وکارها مجبور شدند تا بیشتر فعالیت‌های خود را به‌صورت دورکاری مدیریت کنند. این امر سبب شد تا یک انعطاف‌پذیری بی‌سابقه و وسیع در کسب‌وکارهای کل جهان صورت بگیرد. پس از بازگشت به حالت عادی و دوران پس از کرونا، برخی از کسب‌وکارها نیز به حالت عادی خود بازگشتند، اما بیشتر کسب‌وکارها تصمیم گرفتند تا به همین شیوه جدید کار کردن ادامه دهند. به نظر می‌رسد دورکاری، برون‌سپاری و کلاً داشتن انعطاف در کار به مزاج کسب‌وکارها خوش آمده است. به همین خاطر در ادامه به بررسی موضوع انعطاف پذیری در محل کار خواهیم پرداخت.
منظور از انعطاف‌پذیری در سازمان چیست؟
انعطاف‌پذیری «Flexibility» در لغت به‌معنای «کشش» است. یعنی بتوان در شرایط خاص کشش و پذیرش اتفاقات جدید و غیرمترقبه را داشته باشیم و بتوانیم آن‌ها را مدیریت کنیم. در وصف بیشتر انعطاف پذیری در محل کار یا سازمان می‌توان گفت:
- انعطاف‌پذیری به توانایی سازمان برای انطباق موفقیت‌آمیز با شرایط مختلف اشاره دارد.
- انعطاف‌پذیری سازمانی شامل توانایی سازمان‌ها برای ایجاد یا تنظیم فرآیندها و ساختار سازمانی است.
- انعطاف پذیری در محل کار شامل داشتن زمان انعطاف‌پذیر برای کارمندان است. به طوری‌که کارمند بتواند شروع و پایان روز خود را انتخاب کند، در طول روز برای رسیدگی به مسائل خانوادگی، بردن بچه‌ها به مدرسه، مرخصی‌های چند روزه با حقوق برای تفریح با خانواده، شرکت در مراسم تدفین یک دوست و… وقت داشته باشد و همچنین بتواند برخی از ساعات کار روزانه خود را در خانه کار کند!
[irp posts=”7747″ ]
با توجه به موارد گفته شده می‌توان تا حدودی به مفهوم انعطاف‌پذیری در محیط کار پی برد. درواقع این موضوع به توانایی سازمان برای مدیریت زمان و انرژی در موقعیت‌های مختلف اشاره دارد!
اهمیت انعطاف پذیری در محیط کار
چیزی که اهمیت انعطاف پذیری در محیط کار را نشان می‌دهد، تغییرات بسیاری است که در زندگی ایجاد می‌شود. درواقع همه چیز همیشه در حال تغییر است، به این معنی که یک سازمان باید بتواند این تغییرات را به عهده بگیرد. جنبه‌های اجتماعی، فناوری، اقتصادی، قانونی، سیاسی و تمام عوامل جهانی که یک کسب‌وکار در آن فعالیت می‌کند همیشه در حال تغییر هستند.
بنابراین سازمان‌ها باید بتوانند زمانی‌که این تغییرات اتفاق می‌اُفتد، خود را با آن سازگار کنند. به عبارت دیگر آن‌ها باید انعطاف‌پذیر باشند. اما همه‌چیز فقط به سازمان خلاصه نمی‌شود. باید دید که سرمایه‌های اصلی یک سازمان چه چیزهایی هستند. می‌توان گفت که کارمندان به‌عنوان اصلی‌ترین عوامل سازمان نیز به انعطاف‌پذیری نیاز دارند. انعطاف‌پذیری می‌تواند به این اشکال برای مردم معنا پیدا کند:
- برخی از افراد تمایلی به کار معمولی ندارند که از شنبه تا پنجشنبه هر روز کار کنند، برخی از آن‌ها چندین شغل دارند.
- مردم می‌خواهند ساعات کمتری کار کنند تا بتوانند وقت بیشتری برای خانواده و علایق شخصی خود داشته باشند.
- کارمندان می‌خواهند روزهای خاصی از هفته مرخصی بگیرند و برای این کار محدودیتی نداشته باشند.
- برخی دیگر از کارمندان خواستار این هستند تا بتوانند برنامه خود را فشرده‌سازی کنند و برخی از فعالیت‌های کاری را در منزل خود انجام دهند.
بنابر تغییرات جهانی و نیاز شخصی افراد و کارمندان به انطباق‌پذیری با این شرایط، اهمیت انعطاف پذیری در محیط کار قابل توجیه است. بنابراین برخی از محیط‌های کاری ممکن است با دادن پیشنهاد انعطاف‌پذیری در محیط کار، سود ببرند و شانس بیشتری برای جذب افراد متخصص داشته باشند!
انواع انعطاف پذیری در محل کار
انعطاف پذیری می‌تواند در هر جنبه از کار صورت بگیرد و محدود به یک بخش یا جنبه خاص نیست. برای مثال، می‌توان انعطاف پذیری در محل کار در چنین جنبه‌هایی را نام برد:
- انعطاف‌پذیری در ساعت کاری
در این نوع انعطاف‌پذیری، کارمندان می‌توانند ساعت کاری خود را افزایش یا کاهش دهند. با ساعت کاری شناور کارمندان می‌توانند کار تمام وقت خود را فشرده کرده و به یک کار نیمه وقت تبدیل کنند. همچنین می‌توانند برحسب شرایط خود، تغییرات دیگری را در ساعت کاری خود ایجاد نمایند.
- انعطاف‌پذیری در برنامه‌ریزی کاری
در این نوع انعطاف‌پذیری، کارمندان قادر هستند تا ساعت، شیفت و زمان استراحت در کار خود را تعیین کنند. برای مثال، می‌توانند هفته کاری خود را فشرده کرده و به‌جای 6 روز کار در هفته، 4 روز کار کنند یا تغییرات دیگری را ایجاد نمایند! یکی از ابزارهایی که کمک موثری به برنامه‌ریزی کاری می‌کند، نرم افزار حضور و غیاب تحت وب است.
- انعطاف‌پذیری در مکان کاری
در این انعطاف‌پذیری، کارمندان می‌توانند مکان کاری خود را انتخاب کنند. حتی می‌توانند بخشی از کار را در شرکت یا سازمان و بخش دیگر را در منزل یا مکان دیگری انجام دهند. در محیط‌های کاری که اعتماد بالایی بین اعضا وجود دارد، این کار به‌راحتی امکان‌پذیر است!
موارد فوق برخی از مثال‌های انعطاف پذیری در محل کار هستند که می‌توان از آن‌ها الگو گرفت. البته اگر شما روحیه انعطاف‌پذیری را در خود تقویت کنید، در هر جنبه و هر بخش از کار یا زندگی خود می‌توانید آن را رعایت نمایید و هیچ محدودیتی متوجه شما نخواهد بود. به عبارت دیگر، شما مانند آب روان خواهید شد.
روش‌های تقویت انعطاف پذیری در محل کار
خوشبختانه روش‌های بسیاری برای تقویت انعطاف پذیری در محل کار وجود دارد که بسیاری از آن‌ها می‌توانند در هر سازمان، شرکت یا محیط کاری مورد استفاده قرار بگیرند. از جمله روش‌های تقویت انعطاف پذیری در محل کار می‌توان چنین مواردی را بیان کرد:
- پذیرش تغییر
اگرچه زندگی هرگز یک روند قابل پیش‌بینی نداشته است، اما انسان‌ها تمایل دارند تا آن را مرتب پیش‌بینی کنند. حالا در عصر جدید وقتش رسیده است که یکبار برای همیشه روند غیر قابل پیش‌بینی زندگی را بپذیریم و قبول کنیم که چه بخواهیم و چه نخواهیم، درنهایت تغییر همیشه اتفاق می‌اُفتد؛ پس چه بهتر که با این تغییرات کنار بیاییم و آن‌ها را بپذیریم. این پذیرش به ما کمک می‌کند تا نسبت به تغییرات در محیط کار و دیگر جنبه‌های زندگی ترس نداشته باشیم و بتوانیم با شجاعت بیشتری با آن‌ها روبه‌رو شویم.
- مدیریت زمان
شاید در نگاه اول، موضوع مدیریت زمان با موضوع انعطاف پذیری در محل کار در تضاد با هم به نظر برسند؛ اما مدیریت زمان به ما کمک می‌کند که ضمن پذیرش تغییرات و اتفاقات غیرقابل پیش‌بینی هم بتوانیم وظایف اصلی کار خود را به انجام برسانیم. ممکن است نیاز باشد برنامه کاری خود را در یک بازه‌ی زمانی مشخص فشرده‌سازی کنیم یا ممکن است برعکس، برای کنترل کارهای بیشتر پیش آمده در محیط کار، یک سری تغییرات در برنامه‌های شخصی و خانوادگی خود ایجاد کنیم. مدیریت زمان نه به‌عنوان یک اصل آزار دهنده، بلکه به‌عنوان یک اصل کمک کننده می‌تواند انعطاف‌پذیری را بهتر در ما نهادینه کند!
[irp posts=”11891″ ]
- تقویت هوش هیجانی
هوش هیجانی به مدیریت و کنترل احساسات اشاره دارد. بنابراین تقویت هوش هیجانی، تقویت انعطاف‌پذیری در محل کار را نیز به همراه خواهد داشت. وقتی هوش هیجانی خود را تقویت می‌کنیم، درواقع داریم از درون خود را برای پذیرش هر اتفاقی در دنیای بیرونی آماده می‌کنیم و این یعنی انعطاف‌پذیری!
- عملگرایی
ممکن است برخی از افراد ایده‌های فوق‌العاده‌ای برای افزایش انعطاف پذیری در سازمان یا محیط کار خود داشته باشند، اما به آن عمل نکنند. در این صورت هیچ انعطاف‌پذیری حقیقی صورت نگرفته است و فرد همچنان با مشکل عدم انعطاف‌پذیری روبه‌رو است. اصلی‌ترین عاملی که به برنامه‌ها در جهت انعطاف‌پذیری نیرو می‌بخشد، عملگرایی است. پس سعی کنید کمال گرایی،تجزیه و تحلیل و فکر کردن‌های طولانی را کنار بگذارید و پس از تصمیم‌گیری، بلافاصله دست به اقدام بزنید. ممکن است عملکرد شما در ابتدا چندان راضی کننده نباشد، اما کم‌کم عملکرد شما بهتر خواهد شد؛ مهم این است که انرژی بیشتری را صرف عملگرایی نمایید.
- سنجش انعطاف‌پذیری
ممکن است شما خیلی کارها و برنامه‌ها برای افزایش انعطاف پذیری در سازمان یا کار شخصی خود داشته باشید و به آن‌ها عمل کنید؛ اما پس از مدتی که می‌بینید تغییرات عمده‌ای در زندگی کاری و شخصی شما ایجاد نشده، احساس سرخوردگی کنید. برای جلوگیری از این کار لازم است تا هربار تأثیر انعطاف‌پذیری بر کار و زندگی خود را مورد سنجش قرار دهید. در این صورت حتی کوچک‌ترین موفقیت‌ها نیز می‌توانند به شما برای انعطاف‌پذیری بیشتر دلگرمی بدهند. بنابراین شما می‌توانید هربار موفقیت‌های بیشتری را مشاهده کرده و بیشتر از انعطاف‌پذیری خود لذت ببرید. این در حالی است که اگر تغییرات و موفقیت‌های کوچک را نادیده بگیرید، ذهن شما تمایلی برای ادامه روند انعطاف‌پذیری و تقویت انعطاف پذیری در محل کار نخواهد داشت.
موارد فوق می‌توانند برای ایجاد انعطاف در کار و حتی زندگی شخصی شما بسیار کارآمد باشند. شما می‌توانید برحسب اطلاعات شخصی یا مطالعات خود نیز موارد دیگری را به اضافه موارد عنوان شده به‌کار بگیرید تا بتوانید در نهایت خروجی بهتری داشته باشید. همه چیز به خود شما بستگی دارد.
جمع‌بندی
شیوه زندگی بسیاری از افراد، یک شیوه کاملاً غیرمنعطف است؛ بنابراین طبیعی است که پیشرفت چندانی در زندگی آن‌ها مشاهده نشود. منعطف بودن با جریان زندگی، هماهنگی بیشتری دارد. بنابراین وقتی تصمیم می‌گیریم انعطاف پذیری در محل کار را جدی بگیریم، با جریان زندگی در یک راستا قرار می‌گیریم. بنابراین طبیعی است که پیشرفت‌های بهتری داشته باشیم. اگر تا به امروز از دایره امن خود خارج نشده‌اید و یک روند خشک و سخت برای زندگی و کار خود داشته‌اید، حتماً انعطاف پذیری در محل کار را امتحان کنید. آن‌گاه حتماً بینش شما نسبت به بسیاری از مقوله‌ها از جمله نتایج کاری، زندگی شخصی، رسیدگی به علایق و… تغییر خواهد کرد. شک نکنید که انعطاف‌پذیری ارزش امتحان کردن را دارد!
