بهبود مهارت اجتماعی در محیط کار می‌تواند تا حد قابل‌توجهی در کسب آرامش افراد شاغل و مراجعه‌کنندگان به این افراد مؤثر باشد. بدیهی است محیط کار از مکان‌هایی است که بیشترین زمان هر فردی در آن سپری می‌شود؛ بنابراین اگر آموزش‌های لازم در بهبود مهارت اجتماعی در محیط کار وجود نداشته باشد، بی‌شک مشکلات عدیده‌ای برای افراد در محیط کار ایجاد می‌شود که قطعاً در روابط آن‌ها در محیط خانه و سایر مکان‌ها نیز ناخواسته تأثیر می‌گذارد.
تقریباً افراد بی‌شماری از شاغلان به‌دنبال راهکارهایی برای بهبود مهارت اجتماعی در محل کار یا بالابردن آداب معاشرت در محیط کار با دیگران هستند؛ از این‌رو در این مقاله برخی از مهم‌ترین روش‌های بهبود مهارت اجتماعی در محیط کار بیان شده و راهکارهای لازم نیز ارائه می‌شود.
روش‌های بهبود مهارت اجتماعی
روش‌های مختلف و گاهی ساده برای بهبود مهارت اجتماعی در محیط کار وجود دارند که آموختن و به‌کارگیری آن‌ها تا حد قابل‌توجهی می‌تواند به حسن معاشرت افراد با یکدیگر و با ارباب رجوع کمک کند. از مهم‌ترین روش‌های بهبود مهارت اجتماعی در محل کار عبارت‌اند از:
- رعایت حد تعادل در صحبت کردن و گوش دادن
یکی از روش‌های پیشنهادی در بهبود روابط اجتماعی در محل کار ایجاد تعادل بین صحبت کردن و گوش دادن است. برخی افراد بدون در نظر گرفتن این حد تعادل، در مکالمه‌هایی که در محیط کار شکل می‌گیرد، متکلم وحده می‌شوند و بارها صحبت کرده و نظر خود را مطرح می‌کنند؛ بدون اینکه به صحبت‌های دیگران گوش دهند.
بدیهی است چنین رفتاری، بازتاب جالبی برای دیگران نخواهد داشت و سبب می‌شود آن‌ها از چنین مکالمه‌هایی امتناع کنند. قطعاً هر مکالمه‌ای که در محیط کار و سایر محیط‌های اجتماعی شکل می‌گیرد باید برای طرفین لذت‌بخش باشد، اما این امر حاصل نمی‌شود مگر اینکه حد تعادل بین صحبت کردن و گوش دادن رعایت شود.
- حفظ اعتماد بنفس هنگام صحبت کردن
از دیگر روش‌های بهبود مهارت اجتماعی در محیط کار، حفظ اعتمادبه‌نفس در حین صحبت کردن است. درواقع اعتمادبه‌نفس حالتی درونی است که نمای بیرونی نیز دارد؛ از این‌رو بسیار مهم است در هنگام صحبت کردن چگونه کلمات ادا شوند تا تأثیر بیشتر و بهتری داشته باشند. مسلماً برای افراد دیگر مخصوصاً در محیط‌های کاری شنیدن صحبت‌های فردی که باصلابت و مطمئن صحبت می‌کند، بسیار لذت‌بخش‌تر از فردی است که همان صحبت‌ها را با حالتی خجالت‌گونه ادا می‌کند؛ از این‌رو لازم است پیش از جلسات کاری، اگر قرار است صحبت‌های مهمی ارائه شوند، روی زبان بدن و چگونگی حفظ اعتمادبه‌نفس بیشتر دقت شود.
- زبان بدن را نباید نادیده گرفت
رعایت نکات ضروری مرتبط با زبان بدن در بهبود مهارت اجتماعی در محل کار، بسیار ضروری است. بی‌شک زبان بدن را می‌توان اولین حالتی دانست که نظر دیگران را به خود جلب می‌کند؛ برای مثال فردی که در یک جلسه کاری در مقابل دیگران نشسته است و مدام عرق پیشانی خود را پاک می‌کند یا اینکه دست‌هایش را بر هم می‌فشارد یا مدام با یقه و کراوات یا روسری خود بازی می‌کند، نشان می‌دهد که با اضطراب درونی مواجه است. در این مواقع بدون اینکه چنین فردی کلامی را بر زبان جاری کند، زبان بدن او گویای اضطراب و تشویش درونی اوست و همین امر اثرات مخربی بر دیگر حاضران در جلسه دارد.
از این‌رو برای بهبود روابط اجتماعی در محیط کار باید به زبان بدن دقت شود. از راهکارهایی که می‌توان ارائه داد طرز نشستن یا ایستادن افراد است. در حالت ایستاده بهتر است صاف و بدون غوز کردن و گره کردن دست‌ها در یکدیگر ایستاد. در زمان نشستن نیز باید صاف به صندلی تکیه داده شود و دست‌ها زیر میز پنهان نشود، بلکه می‌توان به حالتی کاملاً نرمال و بدون فشار دست راست را روی میز قرار داده و دست چپ روی آن قرار بگیرد. توجه شود که به هیچ عنوان نباید دست‌ها به یکدیگر فشرده شوند یا با انگشتان دست بازی شود.
- همدلی و درک متقابل
از دیگر راهکارهای تقویت و بهبود مهارت اجتماعی در محیط کار، داشتن قدرت همدلی و درک متقابل است. گاهی ممکن است یکی از همکاران، مدیران یا ارباب رجوع در شرایط مناسبی نباشند و رفتاری از خود نشان دهند که غیرمنطقی به نظر برسد. در این مواقع عکس‌العمل منفی می‌تواند بسیار مخرب باشد، اما درعوض همدلی و درک متقابل از شرایط دیگر افراد می‌تواند تا حد قابل‌توجهی از ایجاد تشویش میان افراد جلوگیری کند؛ برای مثال در مواقعی که ارباب رجوع بسیار نگران و عصبی است، بهتر است به‌جای رفتاری مشابه، با او همدلی شود و خود را در شرایط وی قرار داد. در این صورت قطعاً بهتر می‌توان شرایط طرف مقابل را درک کرد.
- دقت در انتخاب واژگان در حین صحبت
از دیگر روش‌های بهبود مهارت اجتماعی در محل کار، انتخاب صحیح واژگان هنگام صحبت کردن است؛ از این‌رو لازم است پیش از صحبت کردن، ابتدا طرف مقابل یا حاضران را ارزیابی کرد؛ مثلاً چنانچه قرار است یک سخنرانی در جمع مدیران و افراد تحصیل‌کرده صورت بگیرد، قطعاً استفاده از واژگان گاهی سنگین یا لاتین (البته درصورت نیاز) مانعی ندارد؛ چراکه قطعاً جمع حاضر متوجه معانی واژگان می‌شوند.
برعکس هنگام مکالمه یا سخنرانی در جمع، اگر مخاطب یا مخاطبان، فرد یا افرادی هستند که تحصیلات عالیه ندارد و دایره لغات ضعیف‌تری دارند، لازم است از واژگان ملموس‌تری استفاده شود و کلمات واضح ادا شوند.
- ورود به مکان‌های جدید و معاشرت با افراد دیگر
یکی از روش‌های بسیار مهم که می‌تواند در بهبود مهارت اجتماعی در محیط کار مؤثر باشد، ورود به مکان‌های جدید و معاشرت با افراد جدید است. گاهی افرادی هستند که خود را تنها به یک محیط محدود می‌کنند و از روبه‌رو شدن با مکان‌های جدید امتناع می‌کنند. این افراد اگر در محیط‌های جدید قرار بگیرند، مضطرب می‌شوند و نمی‌توانند با محیط جدید ارتباط کافی بگیرند و همین امر می‌تواند نقطه ضعفی برای آن‌ها باشد.
از این‌رو توصیه می‌شود افراد در محیط‌های مختلف جز محیط کاری، خود را به چالش بکشند؛ برای مثال شرکت در کلاس‌های گروهی می‌تواند سبب برخورد با افراد جدید شود که به‌صورت غیر مستقیم در معاشرت افراد در محیط کار نیز می‌تواند نقش داشته باشد.
- قاطع بودن نباید با پرخاشگری همراه باشد
تمرین قاطع بودن و نظر دادن درباره موضوعات کاری می‌تواند یکی از راه‌های بهبود مهارت اجتماعی در محل کار باشد. البته قاطع بودن نباید با پرخاشگری اشتباه گرفته شود. تمرین قاطع بودن به این معناست که افراد در محیط کار، چنانچه از موضوعی مطمئن هستند، قاطعانه نظر مثبت یا منفی خود را بدهند، اما باید دقت شود این امر نباید با پرخاشگری یکی شود. اگر افراد در محیط کار، با نظری مخالف هستند باید در کمال احترام این مخالفت را ابراز کنند.
فراد در محیط کار به هیچ عنوان نباید مخالفت خود را با نظرات و مسائل عنوان‌شده با توهین، تحقیر و پرخاشگری همراه کنند. بلکه لازم است نظر مخالف را با قاطعیت، خونسردی و کاملاً مؤدبانه عنوان کنند. حفظ خونسردی و ادب در بیان نظر خود ولو مخالف می‌تواند بسیار مؤثر باشد. برای تمرین برای این موضوع کافی است روش‌های کنترل خشم در مقابل صحبت‌های مخالف و گاهی غیرمنطقی را آموخت و با آرامش و قاطعیت پاسخ داد.
- انعطاف‌پذیری در محیط کار
انعطاف‌پذیری در محیط کار و تمرین در این زمینه می‌تواند یکی از راهکارهای بهبود مهارت اجتماعی در محیط کار و اجتماع باشد. انعطاف‌پذیری به این معناست که افراد در محیط کار و اجتماع، اشتباهات خود را بپذیرند و اگر نیاز به تغییر باشد در مقابل تغییرات از خود مقاومت نکنند.انعطاف‌پذیر بودن و آموختن مهارت پذیرش اشتباهات می‌تواند افراد را بسیار منطقی‌تر و با درک بالا معرفی کند. همچنین همین خصلت و تمرین انعطاف‌پذیری به بهبود روابط و رشد شخصی افراد نیز کمک شایانی می‌کند. درواقع انعطاف‌پذیری به معنای پذیرش بی‌قید و شرط هر موضوعی نیست، بلکه مقاومت نداشتن درباره موضوعاتی است که ممکن است اشتباه یا نادرست انجام شده باشند.
[irp posts=”8927″ ]
- مثبت‌اندیشی و امید به آینده
از دیگر راهکارهای بهبود مهارت اجتماعی در محیط کار داشتن اندیشه مثبت و امید به آینده است. البته نه‌تنها در محیط کار بلکه در سایر محیط‌های اجتماعی نیز افراد منفی‌گرا و افرادی که مدام درمورد کار و آینده افراد نظر منفی دارند، انرژی خوبی از خود ساطع نمی‌کنند و سبب می‌شوند محیط و افراد تحت تأثیر انرژی منفی قرار بگیرند.
بدیهی است هیچ فردی دوست ندارد با افراد منفی‌گرا ارتباط کلامی برقرار نماید و انرژی‌های منفی دریافت کند؛ از این‌رو بهتر است افراد بیاموزند در کلام خود مثبت‌اندیش باشند و اگر نظر منفی هم به موضوعی دارند تا اطمینان کامل درمورد آن، اظهارنظر نکنند و دیگران را در اندیشه منفی خود دخالت ندهند. همچنین نگرش مثبت به روند کار و دیگر همکاران و مدیران نیز بخشی از این موضوع است که بادی دقت کافی به آن شده و از بیان نظرات منفی برای افراد دیگر در جمع خودداری شود.
- رفتار محترمانه و قدردان بودن
یکی از مهم‌ترین راهکارهای بهبود مهارت اجتماعی در محیط کار، داشتن رفتار محترمانه و قدردان بودن است. این رفتار محترمانه با همه افراد اعم از مدیر، همکار و ارباب رجوع باید حفظ شود. استفاده از عبارات مناسب برای مورد خطاب قرار دادن همکاران و ارباب رجوع و همین‌طور استفاده نکردن از کلمات محاوره‌ای می‌توانند بسیار مؤثر باشند. همچنین استفاده از کلماتی مانند متشکرم در بیان قدردانی تأثیر فوق‌العاده‌ای دارد و بازتاب خوبی خواهد داشت؛ به عبارت دیگر رفتار هر فرد سبب برخورد مثبت یا منفی دیگران می‌شود. هرچند استثنا نیز وجود دارد و ممکن است گاهی در پاسخ به رفتارهای محترمانه، مخاطب پرخاش نیز کند، اما مسلماً افراد دارای عزت نفس بالا با این برخورد نادرست از خود واکنش منفی نشان نخواهند داد.
- صبر و حوصله در رفتار با دیگران
از روش‌های بهبود مهارت اجتماعی در محل کار می‌توان به صبر و حوصله افراد اشاره کرد. صبر و حوصله در انجام امور و به‌ویژه در برخورد با ارباب رجوع و اختصاص زمان کافی به هر فرد برای بیان مسئله خود، جزء مهارت‌هایی است که باید آن‌ها را آموخت. بسیار مشاهده می‌شود برخی از افراد با بی‌حوصلگی پاسخ برخی امور محوله خود را می‌دهند؛ البته افراد ممکن است این رفتار را در برابر مدیر، همکاران یا ارباب رجوع از خود نشان دهند، هرچند مهم نیست مخاطب چه فردی باشد؛ زیرا این رفتار نادرست است.
باید آموخت امور محوله به هر فرد حتی اگر از حد وظایف شخصی گاهی بالاتر رود و سخت به نظر برسد، مجوزی برای بی‌حوصلگی و پاسخ‌گویی غلط به دیگر افراد به‌ویژه ارباب رجوع نیست؛ از این‌رو لازم است وظایف محوله را با صبر و حوصله انجام داد. برای حفظ آرامش در محیط کاری، گاهی یک تنفس 5 دقیقه‌ای در هوای آزاد یا لب پنجره یا استفاده از یک دمنوش مناسب می‌تواند مؤثر باشد که انرژی رفته تا حدی به افراد بازگردانده شود.
[irp posts=”11072″ ]
- شناسایی عوامل حواس‌پرتی
شناسایی و برطرف کردن عوامل حواس‌پرتی نیز از جمله راهکارهای بهبود مهارت اجتماعی در محل کار است. گاهی یک میز شلوغ، سر زردن بی‌موقع به شبکه‌های اجتماعی یا گوش دادن به اخبار و آهنگ یا تماشای فیلم در حین کار، به‌راحتی می‌تواند سبب حواس‌پرتی و مدیریت نکردن کار مورد نظر شوند؛ بنابراین لازم است در زمان کار و در محیط کاری تا حد امکان عوامل حواس‌پرتی شناسایی شوند و برای رفع آن‌ها اقدامات لازم انجام شود؛ برای مثال بهتر است در محیط کار و پیش از شروع کار، میز کار را مرتب کرد و اسناد و مدارک مهم یا غیر مهم را دسته‌بندی و در مکان مناسبی نگهداری کرد.
- مکالمه کوتاه اما مؤثر
یکی دیگر از راهکارهای مهم بهبود مهارت اجتماعی در محیط کار، کوتاه و مؤثر صحبت کردن است. برخی افراد عادت دارند درباره همه مسائل توضیحات مفصل بدهند و استدلال کنند و تصورشان این است که بهتر موضوع صحبت را تفهیم می‌کنند، اما این‌طور نیست و گاهی توضیحات فراوان از حوصله مخاطب خارج است و ممکن است او را از مکالمه فراری دهد. در این مواقع باید تمرین شود که کوتاه اما مؤثر صحبت کرد. مکالمه‌های مؤثر و کوتاه به مکالمه‌هایی گفته می‌شوند که منظور کامل گفته می‌شود، اما در عین حال مکالمه نیز خسته‌کننده نخواهد بود.
- پنهان نکردن خود واقعی
از دیگر روش‌های بهبود مهارت اجتماعی در محل کار، نشان دادن خود واقعی و پرهیز از نقش بازی کردن است. برخی افراد به‌دلیل داشتن اعتمادبه‌نفس پایین، سعی در پنهان‌کردن شخصیت واقعی خود دارند و مدام در حال نقش بازی کردن هستند. این نقش‌ها ممکن است گاهی اغراق در وضعیت مالی، خانوادگی، نوع ارتباطات و… باشد که درواقع شخصیت جالبی را از فرد مورد نظر نشان نمی‌دهد. این افراد به همین دلیل نمی‌توانند ارتباط موثر با دیگران برقرار کنند؛ چراکه مدام در حال پنهان کردن خود واقعیشان هستند.
سخن پایانی
مهم‌ترین روش‌های بهبود مهارت اجتماعی در محیط کار بیان شد و راهکارهایی نیز ارائه گردید. بی‌شک به‌کارگیری این راهکارها تا حد قابل‌توجهی می‌تواند به بهبود مهارت اجتماعی در محل کار کمک کند. البته ممکن است در ابتدا رعایت تمامی این اصول کمی سخت و دشوار به نظر برسد، اما قطعاً با تمرین و تکرار می‌توان محیط کاری آرامش‌بخشی را برای خود و دیگران ایجاد کرد.
