کارت RFID یکی از جدیدترین و پرکاربردترین دستاوردهای کنونی بشر است. درواقع RFID مخفف Radio Frequency Identification و به معنای فناوری سامانه شناسایی امواج رادیویی است. این تکنولوژی خاص و کارآمد در چند سال اخیر در سیستم‌های متعدد و در اشکال مختلفی استفاده شده است. یکی از مهم‌ترین این کاربردها، کارت RFID است که در صنایع و سیستم‌های کنترل تردد و… کاربرد دارد. این کارت‌ها با عنوان کارت‌های شناسایی خودکار نیز شناخته می‌شوند. درواقع این سیستم شناسایی توانایی خواندن داده‌ها، نگهداری اطلاعات و همین‌طور انتقال داده‌ها را بدون دخالت عوامل انسانی دارد. این دستگاه قابلیت شناسایی و بررسی داده‌ها را در کمترین زمان ممکن با سرعت و دقتی بسیار بالا دارد.
کارت RFID چیست؟
کارت RFID یکی از انواع قفل‌های هوشمند است که با عنوان قفل هتلی نیز شناخته می‌شود. این نوع کارت‌های هوشمند قابلیت ذخیره اطلاعات را دارند و به‌کمک فرکانس رادیویی که دارند درب‌های هتل یا مکان‌های اداری را به‌راحتی باز می‌کنند. البته این نوع کارت‌ها در زمینه کارت‌های شناسایی و اعتباری نیز کاربرد خاص خود را دارند.
فرکانس رادیویی کارت RFID دارای 3 نوع فرکانس است که عبارت‌اند از فرکانس کم (LF)، فرکانس زیاد (HF) و همچنین فرکانس خیلی زیاد (UHF). البته ناگفته نماند فرکانس‌ها با توجه به منطقه و کشور متفاوت هستند. کارت RFID، متشکل از یک مدار مجتمع و آنتن است. درواقع دور تگ‌ها را یک لایه محافظ احاطه کرده است که سبب می‌شود قطعات در کنار یکدیگر قرار بگیرند. همین امر سبب نگهداری این قطعات در شرایط محیطی متفاوت می‌شود. البته ناگفته نماند کاربرد کارت RFID نیز در نوع مواد لایه محافظ بی‌تأثیر نیست؛ برای مثال کارت‌های شناسایی که برای کارمندان و پرسنل یک اداره در نظر گرفته می‌شوند از جنس پلاستیک‌های مقاوم و بادوام هستند و تگ‌ها نیز در میان همین لایه‌های پلاستیکی قرار می‌گیرند.
کاربردهای RFID
تکنولوژی RFID کاربردهای متعددی دارند که در زمان و مکان‌های متعددی استفاده می‌شوند. از مهم‌ترین کاربردهای RFID عبارت‌اند از:
مدیریت تردد کارکنان یک سازمان
یکی از مهم‌ترین کاربردهای کارت RFID در مدیریت و کنترل تردد پرسنل یک شرکت، سازمان یا اداره است. به‌کمک این کارت‌ها می‌توان ورود و خروج تمامی پرسنل یک اداره یا سازمان را با دستگاه کنترل تردد ثبت و ضبط کرد.
پیشگیری از جعل و تقلب
چنانچه کارت‌های rfid شخصی‌سازی شوند، امکان کپی‌برداری و هک کردن آن‌ها به‌سادگی ممکن نیست؛ از این‌رو از جعل و تقلب تا حد قابل‌توجهی محفوظ می‌مانند.
کارت‌های شناسایی
از دیگر کاربردهای تکنولوژی rfid استفاده در کارت‌های دانشجویی، کارت کتابخانه، کارت‌های پرسنلی، کارت ملی هوشمند و همین‌طور کارت‌های اعتباری است.
کارت اتوبوس و مترو
از دیگر کاربردهای کارت RFID به‌منظور استفاده در کارت‌های اتوبوس و مترو است. استفاده از این کارت‌ها سبب صرفه‌جویی در زمان و انرژی می‌شود و دارندگان این کارت‌ها از همراه داشتن پول نقد خلاص می‌شوند.
نظارت بر دستمزد، حقوق، کسر کار و اضافه کار
از مهم‌ترین کاربردهای کارت RFID، برای نظارت بر حقوق، دستمزد، کسر کار و اضافه کار پرسنل و کارمندان یک شرکت، اداره و سازمان است؛ چراکه این کارت‌ها با مدیریت ورود و خروج پرسنل، میزان زمان کاری آن‌ها را محاسبه می‌کنند.
مدیریت فروش و جلوگیری از سرقت
یکی دیگر از کاربردهای مهم کارت RFID در مدیریت فروش و جلوگیری از سرقت در فروشگاه‌ها و مراکز خرید بزرگ است. معمولاً روی کالاهای عرضه‌شده در فروشگاه‌های بزرگ روی هر کالا اعم از لباس یا لوازم دیگر تگ‌هایی درج می‌شوند که این تگ‌ها در زمانی که به درب خروجی نزدیک شوند صدای آژیر را بلند می‌کنند.
از این‌رو نیازی نیست فروشندگان چنین فروشگاه‌هایی مدام به درب خروجی و خریداران خیره شوند؛ چراکه این تکنولوژی وظیفه مدیریت فروشگاه و پیشگیری از سرقت را برای این فروشندگان به‌خوبی انجام می‌دهد.
مدیریت و کنترل مناطق ممنوعه
مدیریت و کنترل مناطق ممنوعه را می‌توان یکی از مهم‌ترین کاربردهای کارت RFID دانست. معمولاً برخی از مناطق به جهات امنیتی، محافظت شده محسوب می‌شوند و هر فردی نباید به این مناطق وارد شود؛ از این‌رو برای افراد مجاز به حضور در این مناطق کارت RFID تعریف شده است. بدیهی است با کمک این تکنولوژی از ورود افراد غیرمجاز به این مکان‌ها جلوگیری می‌شود. البته می‌توان گفت وجود RFID در این مناطق به بالاتر رفتن امنیت نیز کمک قابل‌توجهی می‌کند.
صرفه‌جویی در زمان
صرفه‌جویی در زمان را نیز می‌توان از دیگر مزیت‌های کارت RFID دانست. درواقع استفاده از این تکنولوژی در سازمان‌ها، فروشگاه‌های زنجیره‌ای و دیگر مکان‌های پرازدحام تا حد قابل‌توجهی سبب صرفه‌جویی در زمان می‌شود؛ چراکه این دستگاه تنها حدود 2 ثانیه اطلاعات لازم را شناسایی می‌کند.
مزایای کارت RFID
همان‌طور که پیش‌تر توضیح داده شد، تکنولوژی RFID یک تکنولوژی نوپا اما بسیار توانا و پرکاربرد است؛ به همین دلیل به‌سرعت جای خود را در میان صنعتگران، مدیران و صاحبان کسب و کارها باز کرده است. این امر به‌دلیل مزایای بی‌شمار کارت‌های RFID است. از مهم‌ترین مزایای کارت RFID عبارت‌اند از:
حمل و نقل آسان
یکی از مزایای کارت RFID حمل و نقل آسان این نوع کارت‌هاست؛ چراکه این کارت‌ها بسیار کم‌حجم هستند و در کیف پول، جیب لباس و حتی به شکل گردنبند نگهداری می‌شوند.
امکان شخصی‌سازی
از دیگر مزایای کارت RFID این است که امکان اجرا روی انواع کارت‌های کم‌حجم و تگ‌ها با شکل و شمایل خاص را دارند. بدین صورت که مجموعه‌ها و سازمان‌هایی که در زمینه خاصی فعالیت می‌کنند می‌توانند شکل این نوع کارت‌ها و تگ‌ها را براساس فعالیت مجموعه یا سلیقه خود شخصی‌سازی کنند. این مزیت سبب شده است از این کارت‌ها برای هتل‌ها، سازمان‌ها و ادارات با فعالیت‌های خاص همان سازمان به‌وفور استفاده شود.
قدرت شناسایی بالا و دقیق
یکی دیگر از مزیت‌های کارت RFID این است که به‌دلیل به کار رفتن تکنولوژی بسیار بالا در این نوع کارت‌ها قدرت شناسایی بسیار دقیقی دارند و در بیشتر مواقع نیازی به کشیدن در دستگاه یا تماس مستقیم با دستگاه نیز ندارند. این نوع کارت‌ها حتی در پوشش‌های خود نیز قادر به شناسایی دقیق اطلاعات هستند. درواقع توانایی تشخیص و شناسایی این کارت‌ها تا فاصله‌های 5 تا 10 سانتی‌متری است.
امنیت بالا
یکی دیگر از مزایای کارت RFID، امنیت بالای این مدل کارت‌هاست؛ چراکه در این نوع از کارت‌ها احتمال تقلب و دست‌کاری شماره سریال یا اطلاعات واردشده در تگ کارت‌ها وجود ندارد. همین موضوع سبب بالا رفتن امنیت این کارت‌ها در مقابل سرقت و ورود غیرقانونی شده است.
دوام و ماندگاری بالا
دوام و ماندگاری بالا نیز از دیگر مزیت‌های این مدل کارت‌هاست. درواقع این نوع کارت‌ها به‌دلیل تکنولوژی خود نیازی به کشیده شدن در دستگاه یا تماس با هیچ دستگاهی را ندارند؛ از این‌رو بدیهی است در مقایسه با سایر کارت‌ها استهلاک و فرسودگی بسیار کمتری خواهند داشت.
امکان رمزگذاری هوشمند اختصاصی
از دیگر مزایایی که می‌توان برای کارت‌های rfid برشمرد، امکان رمزگذاری اختصاصی روی هر کارت به‌صورت کاملاً مجزاست؛ از این‌رو احتمال کپی‌برداری از این نوع کارت‌ها بسیار پایین است.
معایب کارت RFID
اگرچه کارت RFID مزایای بی‌شماری دارد، اما به هر حال این تکنولوژی نیز معایبی دارد که بی‌شک با گذر زمان رفع خواهند شد و می‌توان از این تکنولوژی بیشترین بهره را برد. البته این معایب محدود به چند مورد خاص و محدود می‌شود. از معایب کارت RFID عبارت‌اند از:
1) در برخی مواقع هزینه تمام‌شده کارت RFID از سایر مدل‌های مشابه بالاتر است.
2) گاهی برخی از تگ‌های کارت RFID در محیط‌های مایع، عملکرد خوبی از خود نشان نمی‌دهد و قابلیت شناسایی ضعیفی دارند.
3) بهره‌مند نبودن از یک استاندارد معتبر از دیگر معایب کارت RFID است. البته با وجود این ایراد، باز هم تدوین و تولید این کارت‌ها از کشور آمریکا آغاز شد.
4) گاهی امکان تداخل‌هایی در فرکانس‌های کارت RFID در مقابل برخی فلزات یا فرکانس‌های دیگر وجود دارد.
سخن پایانی
هدف از تدوین این مقاله معرفی کارت RFID به همراه کاربردها، مزایا و معایب آن بود. همان‌طور که توضیح داده شد این کارت‌ها در ردیف یکی از تازه‌های تکنولوژی دنیا قرار دارند و از بدو ورود تا حد قابل‌توجهی سبب سهولت در امور اداری و سازمانی شده‌اند و هر روز در صنعت و ادارات استفاده‌های جدیدتری از آن‌ها می‌شود. در حال حاضر می‌توان گفت این کارت‌ها با کاربردها و مزایایی که دارند به‌خوبی توانسته‌اند جای خود را در میان بیشتر مردم و به‌ویژه صاحبان کسب و کارهای مهم باز کنند. البته همان‌طور که توضیح داده شد این کارت‌ها معایبی نیز دارند که در مقایسه با مزایای بی‌شمار آن‌ها اصلاً این عیب‌ها به چشم نمی‌آیند.
